Bambusy – sadzenie i pielęgnacja

Bambusy są popularnymi roślinami ogrodowymi, uprawianymi ze względu na szybki wzrost i architektoniczne pędy – smukłe łodygi. Niektóre bambusy są idealne do stosowania w nasadzeniach o charakterze tropikalnym, podczas gdy inne są bardziej odpowiednie do współczesnych lub miejskich projektów. Istnieje ogromna gama roślin bambusowych do wyboru, w różnych kolorach i wysokościach.

Niektóre gatunki tworzące kępy dobrze sprawdzają się jako naturalna osłona, dodając struktury lub można je wykorzystać jako punkt centralny ogrodu czy zakątka. Jednak inne gatunki mogą szybko przerosnąć przydzieloną im przestrzeń i mogą wyglądać nieatrakcyjnie, jeśli nie są odpowiednio prowadzone. Pozostawione bez kontroli mogą być praktycznie niemożliwe do usunięcia.

Obecnie bambusy można kupić w szkółkach oraz dobrych sklepach ogrodniczych. Szczególnie obszerny asortyment bambusów można znaleźć w specjalistycznych szkółkach, które zajmują się wyłącznie produkcją bambusów. W takich miejscach asortyment obejmuje setki gatunków i odmian, co pozwala na znalezienie odpowiedniej rośliny na każde stanowisko.

Termin sadzenia

Najlepsza pora sadzenia bambusów trwa od marca do października. W rejonach mniej korzystnych klimatycznie preferowany jest wiosenny termin, ponieważ wiosna stwarza najlepsze warunki wyjściowe dla udanego nasadzenia i szybkiego przyjęcia się roślin.

Po posadzeniu wiosną bambus zdąży się dobrze ukorzenić przed nadejściem chłodów i przetrwa swoją pierwszą zimę bez uszkodzeń. Nowe korzenie zapewnią wystarczające dostawy wody zimozielonym bambusom w okresie pierwszej zimy. Przy sadzeniu latem trzeba pamiętać o wyższym zapotrzebowaniu na wodę, a także o tym, że młode źdźbła łatwo się łamią.

Stanowisko

Decydujące znaczenie dla udanej uprawy bambusów w ogrodzie ma optymalne stanowisko. Dlatego dobór gatunków i odmian zawsze musi być orientowany według stanowiska. Większość bambusów preferuje osłonięte przed wiatrem, słoneczne i lekko ­cieniste miejsca w ogrodzie. Idealne jest lekkie zacienienie zimą, które chroni przed zbyt silnym słońcem zimowym. Powinno się unikać miejsc wystawionych na wiatry i słońce, aby uniknąć uszkodzeń przez suszę mrozową. Niektóre niskie gatunki (np. z rodzajów Pleioblastus) preferują położenia półcieniste do cienistych i dzięki temu nadają się do podsadzania drzew czy krzewów.

Wymagania glebowe

Bambusy wolą gleby świeże do wilgotnych z dobrym drenażem. Koniecznie należy unikać gleb z zastoiskami wody, ponieważ bambusy są wrażliwe na nad­miar wilgoci. Idealne są zasobne, piaszczysto-próchniczne gleby gliniaste. Odczyn pH powinien znajdować się w zakresie lekko kwaśnym do obojętnego (pH = 5,5-6,8). Jednakże wartość pH przy poza tym opty­malnych warunkach gra tylko podrzędną rolę. Korzystna jest wysoka wilgotność względna powietrza i dobre zaopatrzenie w wodę.

Poprawianie warunków glebowych

Szczególne zabiegi agrotechniczne konieczne są przy ciężkich i nieprzepuszczalnych glebach o skłonnościach do zastoisk wody. Takie gleby należy rozluźnić przez dodatek żwiru i piasku, mieszając z nimi wykopane podłoże.

Sadzenie

Dół pod bambus powinien być przynajmniej dwa razy szerszy od szerokości bryły korzeniowej sadzonej rośliny. Ponieważ bambus lubi żyzne, luźne i próchniczne gleby, można wykopane podłoże wymieszać starannie z dojrzałym kompostem ogrodniczym. Jeśli nie ma takiej możliwości, warto zastosować wiórki rogowe (,mączkę rogową) jako nawożenie pod­stawowe. W zależności od wielkości bambusa dawka wynosi od 100 do 150 g. Nie sadzić bambusa za głęboko! Po­wierzchnia bryły korzeniowej może być przykryta tylko cienką warstwą gleby. Po posadze­niu dobrze udeptujemy glebę wokół i roślinę obficie podlewamy. Na koniec wykładamy warstwę ściółki. Na ściółkę nadaje się substrat korowy, kompost lub ziemia liściowa. Ponieważ w czasie rozkładu materiału ściółkowego przez mikroorganizmy glebowe azot zostaje związany, konieczna jest dodatkowa dawka nawozowa w wysokości 50 g/m².

Bariera korzeniowa

Aby gatunki bambusów tworzących rozłogi nie stały się uciążliwe w ogrodzie, powinny otrzymać już przy sadzeniu rodzaj bariery ograniczającej ich rozwój. Najlepsza jest zapora dla kłączy „montowana” w trakcie sadzenia. Odpowiednie tu będą nierdzewne pasy blaszane, kręgi betonowe, pasy z poliestru falistego lub innych tworzyw sztucznych. Pierwszeństwo mają materiały sprężyste, które pozwalają na utworzenie naturalnie przebiegających granic dla kłączy.

Rozłogi tworzą gatunki i od­miany:

• Phyllostachys
• Pleioblastus
• Sasa
• Pseudosasa.

Gatunki Fargesia należą do bambusów kępiastych, które nie potrzebują bariery dla kłączy.

Budowanie bariery korzeniowej

Bariera powinna zostać wkopa­na na głębokość około 70cm, tak aby jej górna krawędź wystawała ponad powierzchnię gleby około 4-5cm. W ten sposób łatwo usunąć kłącza, które wyrosną poza barierę. Końce bariery muszą dobrze zachodzić na siebie.
Nawet jeśli wbudowanie bariery podczas sadzenia oznacza dodatkowy wysiłek, to takie nakłady są zawsze niższe od stałego utrzymywania rozrastających się rozłogów w ryzach. Gdy bambus opanuje bez przeszkód powierzchnię, jedyne co pozostaje, to mordercze i uciążliwe wycinanie i wykopywanie kłączy. W przypadku gatunków tworzących rozłogi na pewno mniejszym kłopotem będzie zbudowanie bariery.

Zwykłe folie nie nadają się na bariery korzeniowe ponieważ bardzo ostro zakończone, twarde kłącza bambusów mogą spokojnie przebić cienkie folie, np. stosowane do wykładania zbiorników wodnych.

Zabiegi pielęgnacyjne

Podlewanie

Bambusy potrzebują podczas fazy wzrostowej latem wystarczającej ilości wody i składników pokarmowych. Oba czynniki są warunkiem rozwijania grubych i wysokich źdźbeł, które u wielu gatunków i odmian stanowią szczególną dekorację.
Dlatego w okresach przedłużającej się suszy bambusy powinno się obficie podlewać. Pewnym objawem niedoboru wody jest zwijanie się liści.

Nawożenie

Bambusy charakteryzują się jednym z najwyższych zapotrzebowań na składniki pokarmowe. Warte zalecenia jest więc nawożenie w dawkach 50-150 g/m² w zależności od wielkości rośliny. Jako nawozy nadają się wieloskładnikowe nawozy mineralne z wysokim udziałem azotu lub nawozy organiczne, jak np. wiórki rogowe (mączka rogowa). Ponieważ bambusy wrażliwe są na zasolenie, zaleca się zastosowanie nawozów z małym udziałem soli. Dawkę szybko działających nawozów mineralnych należy podać w dwóch częściach – jedną w kwietniu, drugą w czerwcu. Od lipca nie należy w ogóle nawozić, aby pędy bambusa mogły odpowiednio dojrzeć przed nastaniem zimy. Obok standardowych mineralnych nawozów wieloskładnikowych można wykorzystać również specjalistyczne nawozy dla bambusów, które pokrywają także ich zapotrze­bowanie na krzem.

Opadanie liści

Jeśli nawet bambus jest zimo­zielony. to stale traci nieco liści.
Liście u gatunków zimozielo­nych nie są „dożywotne”, ale co kilka lat ulegają wymianie na młode. Ponieważ „jednorazowo” wymieniana jest tylko ich część, wydają się nam wiecznie zielone. Opadających liści nie należy usuwać, ponieważ stano­wią ważne źródło nawozowe. Przy ich rozkładzie uwalniany jest krzem, który staje się do­stępny dla roślin i pokrywa ich zapotrzebowanie na ten pierwiastek.

Zabiegi cięcia

Prześwietlanie zagajników bambusowych

W przypadku gatunków i odmian o wzniesionym, wyprostowanym pokroju, które charakteryzują się szczególnie dekoracyjnymi źdźbłami, świadomie stosowane cięcie może jeszcze podkreślić fascynu­jące działanie nasadzeń bambusowych. Prześwietlone zagajniki bambusowe stają się bardziej przejrzyste i eleganckie niż splą­tane zarośla, ponieważ wyraźnie widać niezwykłe źdźbła bambusowe.
Poszczególne źdźbła bambusowe po 5-7 latach starzeją się i tracą urodę, dlatego warto co 2-3 lata wycinać tuż nad poziomem gruntu najstarsze pędy. W zależności od osobistego smaku można prześwietlić od 10 do 20% stanu.

Cięcie kobierców bambusowych

Bambusowe powierzchnie typu trawnikowego można bez pro­blemu zrealizować, stosując ga­tunki i odmiany Pleioblastus. Za pomocą nożyc do żywopłotów można je ścinać na krótko. Z cza­sem powstają gęste kobierce, które można utrzymać na pożą­danej wysokości 5-30 cm dzięki jednemu lub dwóm cięciom w roku. Wielkopowierzchniowe kobierce bambusowe można kosić kosiarką, także wysoko usta­wioną kosiarką trawnikową.

Zimotrwałość

Obszar występowania gatunków bambusów znajduje się w tropikalnych i subtropikalnych strefach klimatycznych. Wszystkie uprawiane u nas w gruncie bambusy pochodzą z Azji Wschodniej. Nic więc dziwnego, że niektóre z gatunków trzeba uznać za tylko średnio mrozoodporne. Szczególnie zimotrwałe są ga­tunki z rodzaju Fargesia.
Jednakże należy pamiętać, że stopień zimotrwałości zależy od różnych czynników. Obok temperatury absolutnej ważną rolę Odgrywają stanowisko, mikroklimat, wystawienie na wiatry i nawożenie. Dlatego dość trudno określić rzeczywistą zimotrwałość rośliny.

Okrycie zimowe

Dzięki odpowiednim środkom zapobiegawczym można w dużym stopniu ograniczyć uszkodzenia zimowe bambusów. Takie środki zapobiegawcze są szczególnie istotne pierwszej zimy po posadzeniu. Okrycie zimowe strefy korzeniowej suchymi liśćmi lub słomą chroni przed mrozem. Oba materiały okryciowe należy usunąć najpóźniej pod koniec marca. Na okrycie nadaje się także przekompostowany obornik, który dodatkowo zadba o letni wzrost rośliny. Najlepszym okryciem zimowym dla bambusów jest pokrywa śnieżna. Śnieg chroni powierzchnię gleb: przed mrozem, podobnie jak liście. Nawet jeśli pędy bambusa wyginają się pod ciężarem śniegu aż do ziemi, nie należy go otrząsać. Źdźbła bambusów są niezwykle elastyczne i po stopnieniu śniegu znowu się podniosą. Aby także w bezśnieżne zimy bambus nam nie zmarzł, możni ułożyć na wrażliwszych gatunkach warstwę ściółki z liści lub słomy. Pod takim okryciem gleba zamarza tylko na powierzchni i bambus może dalej pobierać wodę.

Podlewanie jako środek ochronny zimą 

Najważniejszym środkiem zapobiegawczym w okresie zimy jest podlanie bambusów zimozielonych przed początkiem mrozów. Jak w przypadku innych roślin zimozielonych główną przyczyną uszkodzeń zimowych jest susza. Uszkodzenia na skutek suszy zimowej powstają przede wszystkim pod koniec zimy, gdy rośliny zimozielone na skutek silnego parowania przy intensywnym promieniowaniu słonecznym zostają uszkodzone. Gdy woda w glebie jest jeszcze zamarznięta, roślina nie może uzupełnić jej niedoboru. Skutkiem tego liście zasychają i brązowieją. Aby uniknąć takich uszkodzeń, trzeba bambusy dobrze podlewać także zimą w okresach odwilży, by w dłuższych okresach mroźnych nie wystąpiła susza mrozowa. Od początku listopada należy kon­trolować stan gleby pod roślina­mi i w razie potrzeby obficie podlewać. W razie potrzeby podlewa się intensywnie też w bezmroźne dni zimowe.

Uszkodzenia zimowe

Gdy liście zaschną należy najpierw nieco odczekać i nie zabierać się od razu za skracanie źdźbeł. Często uszkodzone są tylko liście, a nie pędy, i w maju wybija z nich nowa zieleń. Jeśli nie pojawiają się nowe liście, trzeba źdźbła skrócić aż do poziomu gruntu. Bambus wypuści wtedy nowe pędy.

Rozmnażanie bambusów 

Najlepszym i najprostszym sposobem rozmnażania bambusów jest podział. Przez odcinanie szpadlem fragmentów bambusa uzyskuje się w pełni wartościowe rośliny, które można od razu posadzić na nowym, przygotowanym miejscu.

Artykuł opracowany na podstawie książki: „Trawy i paprocie” Urlike Leyhe, zdjęcia własne, canva