Rośliny banki owadów pożytecznych „banker plants”

Rośliny towarzyszące, tworzące banki owadów pożytecznych , w języku angielskim „banker plants” , to celowo wprowadzone do upraw rośliny, które wspierają populacje różnych owadów pożytecznych, a tym samym pomagają kontrolować szkodniki roślin.

W uprawach towarowych, w których stosuje się ochronę biologiczną, można na takie rośliny wprowadzać celowo organizmy pożyteczne i będą one dla nich „bazą”, stanowiąc źródło pożywienia, schronienie i miejsce rozmnażania.

W przydomowych ogrodach i szklarniach również warto sadzić rośliny wspierające pożyteczne organizmy, przyciągające owady zapylające oraz naturalnych wrogów szkodników.  Wprowadzając  większą bioróżnorodność sprzyjamy utrzymaniu równowagi przyrodniczej.

Czym są rośliny „banker plants”?

Rośliny „banki” to rośliny, które są uprawiane w pobliżu głównych upraw, aby przyciągać i utrzymywać pożyteczne organizmy (np. drapieżne owady, roztocza). Cel: Zapewniają pożytecznym organizmom źródło pożywienia (np. pyłek, nektar) oraz miejsce do rozmnażania, co zwiększa ich populację i skuteczność w zwalczaniu szkodników.

Jak działają rośliny towarzyszące, rośliny „banki”?

• Przyciąganie pożytecznych organizmów:

Rośliny „banki” wytwarzają pyłek, nektar lub są żywicielami dla szkodników, które stanowią pokarm dla pożytecznych owadów.

• Utrzymanie populacji pożytecznych organizmów:

Gdy szkodniki na głównej uprawie są nieliczne, pożyteczne organizmy mogą przetrwać na roślinach bankowych.

• Zapobieganie inwazji szkodników:

Obecność pożytecznych organizmów na roślinach bankowych zmniejsza ryzyko masowego pojawienia się szkodników na głównej uprawie.

Przykładem takiej rośliny jest smagliczka nadmorska, która w Holandii jest często widoczna w uprawach warzyw i truskawek. Zwykle jest sadzona na skrajach rzędów lub pasami wzdłuż upraw, zwiększając tym samym bioróżnorodność pól uprawnych. Również w uprawach szklarniowych czy tunelowych widuje się okazy smagliczki umieszczone między roślinami uprawnymi. Smagliczka jest atrakcyjna dla naturalnych wrogów mszyc, takich jak biedronki (zjadają mszyce w dużych ilościach), złotooki (larwy również żywią się mszycami, pomagając w ich redukcji) i błonkówki pasożytnicze (składają jaja wewnątrz mszyc), których liczniejsza obecność pomaga utrzymać populację mszyc pod kontrolą. Jest szczególnie często sadzona w sałacie, truskawkach i uprawach warzyw liściowych.

Dlaczego rośliny „banki” są takie ważne?

1. Wspierają pożyteczne owady

Rośliny „banker plants” pomagają utrzymać populacje owadów takich jak:

• biedronki (żerują na mszycach),
• złotooki,
• pasożytnicze błonkówki (np. Aphidius),
• drapieżne pluskwiaki (np. Orius – naturalny wróg wciornastków),
• bzygowate i inne muchówki.

2. Naturalna kontrola szkodników

Rośliny te tworzą środowisko sprzyjające wrogom mszyc, wciornastków, mączlików i innych szkodników, ograniczając konieczność stosowania środków chemicznych.

3. Zwiększają bioróżnorodność

Zróżnicowane nasadzenia wzbogacają ogród o owady zapylające i sprzyjają równowadze biologicznej, chroniąc cały ekosystem przed rozchwianiem.

4. Podnoszą odporność całego ogrodu

Gdy pożyteczne owady mają gdzie żyć i co jeść, szybciej reagują na pojawienie się szkodników. Ogród staje się „samonaprawiający”.

Oto szczegółowa lista roślin „banków” wraz z ich zastosowaniem praktycznym w różnych uprawach. Rośliny te są wykorzystywane do wspierania pożytecznych organizmów, które zwalczają szkodniki w uprawach ogrodniczych i rolniczych.

Smagliczka nadmorska (Lobularia maritima)
• Pożyteczne organizmy: Błonkówki pasożytnicze (np. Aphidius spp.), biedronki (Coccinellidae), larwy złotooków (Chrysopidae).
• Szkodniki zwalczane: Mszyce.
• Zastosowanie praktyczne:
 Uprawa sałaty: Sadzenie smagliczki nadmorskiej w pobliżu sałaty przyciąga naturalnych wrogów mszyc. Błonkówki pasożytnicze składają jaja wewnątrz mszyc, powodując ich „zmumifikowanie”, a biedronki i larwy złotooków dodatkowo zjadają je w dużych ilościach.
 Uprawa truskawek lub warzyw liściowych: Smagliczka, dzięki długiemu okresowi kwitnienia, dostarcza nektaru i pyłku przez cały sezon, wspierając populacje pożytecznych owadów, które przenoszą się także na inne rośliny, redukując populację mszyc.

Facelia błękitna (Phacelia tanacetifolia)
• Pożyteczne organizmy: Błonkówki pasożytnicze (np. Aphidius spp., Trichogramma spp.), bzygowate (larwy), złotooki, biedronki, drapieżne pluskwiaki, zapylacze (np. pszczoły).
• Szkodniki zwalczane: Mszyce, wciornastki, mączliki, miniarki.
• Zastosowanie praktyczne:
Uprawa kapustnych (np. brokuły, kalafior): Facelia przyciąga i żywi pasożytnicze błonkówki oraz drapieżniki, które ograniczają populacje mszyc i innych szkodników kapustnych.
Uprawa owoców miękkich (np. maliny, borówki): Kwitnąca facelia zapewnia źródło nektaru dla zapylaczy i naturalnych wrogów szkodników, poprawiając jednocześnie zapylenie i ograniczając konieczność stosowania pestycydów.
Pas w międzyrzędziach lub na obrzeżach pól: Może być wysiewana jako pas kwietny w systemach rolnictwa regeneratywnego lub ekologicznego – działa jako roślina nektarodajna, przyciąga i wspiera bioróżnorodność.

Nagietek lekarski (Calendula officinalis)
• Pożyteczne organizmy: Błonkówki pasożytnicze, złotooki, biedronki, bzygowate, drapieżne pluskwiaki.
• Szkodniki zwalczane: Mszyce, wciornastki, nicienie, mączliki, przędziorki.
• Zastosowanie praktyczne:
Uprawa warzyw (np. pomidor, fasola, ogórek): Nagietek przyciąga błonkówki pasożytnicze i inne naturalne wrogów mszyc oraz mączlików, jednocześnie odstraszając pewne szkodniki zapachem.
Uprawa kapustnych: Dzięki intensywnemu zapachowi działa odstraszająco na niektóre szkodniki, np. bielinki kapustnika, a jednocześnie wspiera owady pożyteczne.
Zwalczanie nicieni glebowych: Korzenie nagietka wydzielają związki ograniczające populację niektórych gatunków nicieni, co czyni go wartościowym przedplonem lub rośliną towarzyszącą.
Ogrody ekologiczne i permakulturowe: Często sadzony jako naturalny repelent oraz źródło pożywienia dla owadów zapylających i drapieżnych.

Słonecznik zwyczajny (Helianthus annuus)
• Pożyteczne organizmy: Błonkówki pasożytnicze (Aphidius spp., Trichogramma spp.), biedronki, złotooki, bzygowate, drapieżne muchówki, zapylacze (pszczoły, trzmiele).
• Szkodniki zwalczane: Mszyce, gąsienice motyli, mączliki, wciornastki.
• Zastosowanie praktyczne:
Uprawa pomidorów i papryki: Słonecznik przyciąga różne pożyteczne owady, które następnie przenoszą się na uprawy warzywne, gdzie wspomagają kontrolę mszyc i innych szkodników.
Uprawy sadownicze i jagodowe: Sadzenie słoneczników na obrzeżach upraw lub w międzyrzędziach przyciąga naturalnych wrogów szkodników oraz zapylacze, poprawiając zdrowotność roślin i plonowanie.
Roślina wskaźnikowa: Słonecznik może być wykorzystywany jako „roślina pułapkowa” – mszyce chętnie ją zasiedlają, co ułatwia kontrolę i lokalne zwalczanie populacji zanim przeniosą się na uprawy główne.
Ogrody przyjazne owadom: Jako roślina miododajna, stanowi cenne źródło nektaru i pyłku dla szerokiego spektrum pożytecznych owadów w ekosystemie ogrodowym.

Pszenica ozima (Triticum aestivum)
• Pożyteczne organizmy: Błonkówki pasożytnicze (np. Aphidius colemani).
• Szkodniki zwalczane: Mszyce.
• Zastosowanie praktyczne:
Uprawa pomidorów w szklarni: Pszenica ozima może być zasiedlana przez mszyce zbożowe (np. Rhopalosiphum padi), które nie żerują na pomidorach. Te mszyce służą jako alternatywny żywiciel dla błonkówek, które następnie przenoszą się na pomidory i zwalczają tam mszyce właściwe.
Uprawa papryki: W systemie bankowym działa podobnie – utrzymuje populację pożytecznych błonkówek, które kontrolują mszyce żerujące na papryce.
Szklarnie i tunele foliowe: Często wykorzystywana w ramach kontrolowanego systemu roślin bankowych, szczególnie w połączeniu z celowo wprowadzonymi mszycami niegroźnymi dla uprawy głównej.

Koper włoski (Foeniculum vulgare)
• Pożyteczne organizmy: Błonkówki pasożytnicze (Aphidius spp., Trichogramma spp.), bzygowate, biedronki, złotooki, drapieżne muchówki, osy.
• Szkodniki zwalczane: Mszyce, gąsienice motyli, mączliki.
• Zastosowanie praktyczne:
Uprawa pomidora i papryki: Roślina ta działa jak magnes na błonkówki i inne pożyteczne owady dzięki swoim baldachowatym kwiatostanom, które są łatwo dostępne i bogate w nektar. Te owady następnie przemieszczają się na rośliny uprawne, gdzie zwalczają szkodniki.
Uprawy sadownicze (np. jabłonie, śliwy): Sadzenie kopru włoskiego na obrzeżach sadu wspiera populacje naturalnych wrogów szkodników, takich jak mszyce i zwójki.
Ogród przydomowy i permakultura: Często stosowany w ogrodach jako roślina przyciągająca pożyteczne owady i poprawiająca ogólną zdrowotność ekosystemu.

Gryka zwyczajna (Fagopyrum esculentum)
• Pożyteczne organizmy: Błonkówki pasożytnicze (np. Aphidius spp., Trichogramma spp.), bzygowate, biedronki, złotooki, drapieżne pluskwiaki, zapylacze (pszczoły, trzmiele), drapieżne roztocza (np. Phytoseiulus persimilis).
• Szkodniki zwalczane: Mszyce, mączliki, wciornastki, zwójki, przędziorki.
• Zastosowanie praktyczne:
Uprawa truskawek: Gryka jest żywicielem dla przędziorków, które stanowią pokarm dla drapieżnych roztoczy. Te roztocza następnie zwalczają przędziorki na truskawkach.
Uprawa malin: Gryka wspiera roztocza, które kontrolują przędziorki na malinach.
Uprawy warzywne (np. pomidory, fasola, cukinia): Gryka jest rośliną miododajną, przyciągającą owady zapylające oraz naturalnych wrogów szkodników. Błonkówki pasożytnicze i inne owady pożyteczne pomagają w redukcji mszyc oraz mączlików, które mogą zagrażać uprawom.
Uprawy owoców (np. truskawki, borówki): Gryka kwitnąca przyciąga zapylacze, co może poprawić jakość i ilość owoców, a także wspiera walkę z mszycami i innymi szkodnikami.
Pas w międzyrzędziach lub w ogrodach permakulturowych: Gryka jest doskonałą rośliną towarzyszącą, działającą jako źródło pokarmu dla owadów pożytecznych oraz poprawiającą strukturę gleby dzięki korzeniom.

Dziewanna (Verbascum spp.)
• Pożyteczne organizmy: Błonkówki pasożytnicze (np. Aphidius spp., Trichogramma spp.), drapieżnych pluskwiaków z rodzaju Dicyphus, złotooki, biedronki, bzygowate, drapieżne muchówki, zapylacze (pszczoły, trzmiele).
• Szkodniki zwalczane: Mszyce, wciornastki, mączliki, przędziorki, niektóre gąsienice.
• Zastosowanie praktyczne:
Uprawa pomidorów i ogórków: Dziewanna jest pomocna w zwalczaniu mączlików.
Uprawa warzyw (np. papryka, fasola): Dziewanna przyciąga pożyteczne owady, które pomagają w zwalczaniu mszyc oraz innych drobnych szkodników. Jej kwiaty stanowią także źródło pyłku i nektaru, co wspiera zapylacze.
Uprawy roślin ozdobnych: Dziewanna może być wykorzystywana jako roślina obwódkowa w ogrodach, przyciągając owady zapylające i pomagając w naturalnej kontroli szkodników.
Ogrody permakulturowe i ekologiczne: Dzięki swojej wytrzymałości i atrakcyjności dla owadów, dziewanna jest doskonałym elementem w systemach rolnictwa ekologicznego.

Ozdobne papryczki Purple Flash (Capsicum annuum)
• Pożyteczne organizmy: utrzymanie populacji drapieżnych pluskwiaków z rodzaju Orius, takich jak Orius insidiosus i Orius laevigatus, które żywią się zarówno pyłkiem tych roślin, jak i wciornastkami. ​
• Szkodniki zwalczane: Wciornastki (Thrips spp.).
• Zastosowanie praktyczne:
Uprawa papryki w szklarni:  Wsparcie dla drapieżników: Pyłek papryki 'Purple Flash’ stanowi cenne źródło pożywienia dla Orius, co sprzyja ich rozmnażaniu i utrzymaniu efektywnej populacji w środowisku szklarniowym.  Kontrola populacji wciornastków: Obecność Orius skutkuje redukcją liczebności wciornastków, które są szkodnikami wielu upraw, w tym papryki. ​

Inne rośliny zwiększające populacje organizmów pożytecznych:

Żyto (Secale)
• Pożyteczne organizmy: Drapieżne roztocza (np. Amblyseius swirskii).
• Szkodniki zwalczane: Przędziorki, wciornastki.
• Zastosowanie praktyczne:
Uprawa ogórków w szklarni: Żyto jest żywicielem dla przędziorków, które nie szkodzą ogórkom, ale są pokarmem dla drapieżnych roztoczy. Te roztocza następnie zwalczają przędziorki na ogórkach.
Uprawa truskawek: Żyto wspiera roztocza, które kontrolują wciornastki na truskawkach.

Fasola
• Pożyteczne organizmy: Drapieżne pluskwiaki (np. Orius laevigatus).
• Szkodniki zwalczane: Wciornastki.
• Zastosowanie praktyczne:
Uprawa papryki: Fasola jest żywicielem dla wciornastków, które stanowią pokarm dla pluskwiaków. Pluskwiaki następnie zwalczają wciornastki na papryce.
Uprawa bakłażanów: Fasola wspiera pluskwiaki, które kontrolują wciornastki na bakłażanach.

Gorczyca
• Pożyteczne organizmy: Pasożytnicze błonkówki (np. Aphidius ervi).
• Szkodniki zwalczane: Mszyce.
• Zastosowanie praktyczne:
Uprawa ziemniaków: Gorczyca jest żywicielem dla mszyc, które stanowią pokarm dla błonkówek. Błonkówki następnie zwalczają mszyce na ziemniakach.
Uprawa rzepaku: Gorczyca wspiera błonkówki, które kontrolują mszyce na rzepaku.

Kolendra
• Pożyteczne organizmy: Biedronki, złotooki, pasożytnicze błonkówki.
• Szkodniki zwalczane: Mszyce, mączliki.
• Zastosowanie praktyczne:
Uprawa warzyw liściastych (sałata, szpinak): Kolendra przyciąga biedronki i złotooki, które zwalczają mszyce na sałacie i szpinaku.
Uprawa pomidorów: Kolendra wspiera błonkówki, które kontrolują mączliki na pomidorach.

Lucerna
• Pożyteczne organizmy: Drapieżne pluskwiaki (np. Orius insidiosus).
• Szkodniki zwalczane: Wciornastki.
• Zastosowanie praktyczne:
Uprawa papryki: Lucerna jest żywicielem dla wciornastków, które stanowią pokarm dla pluskwiaków. Pluskwiaki następnie zwalczają wciornastki również na papryce.
Uprawa bakłażanów: Lucerna wspiera pluskwiaki, które kontrolują wciornastki na bakłażanach.

Rzepak
• Pożyteczne organizmy: Pasożytnicze błonkówki (np. Aphidius colemani).
• Szkodniki zwalczane: Mszyce.
• Zastosowanie praktyczne:
Uprawa ziemniaków: Rzepak jest żywicielem dla mszyc, które stanowią pokarm dla błonkówek. Błonkówki następnie zwalczają mszyce na ziemniakach.

Koniczyna
• Pożyteczne organizmy: Biedronki, złotooki, pasożytnicze błonkówki.
• Szkodniki zwalczane: Mszyce, mączliki.
• Zastosowanie praktyczne:
Uprawa warzyw liściastych (sałata, szpinak): Koniczyna przyciąga biedronki i złotooki, które zwalczają mszyce na sałacie i szpinaku.
Uprawa pomidorów: Koniczyna wspiera błonkówki, które kontrolują mączliki na pomidorach.

Rośliny banki „banker plants” to doskonałe wsparcie w naturalnej ochronie roślin. Przyciągają pożyteczne owady, takie jak biedronki, złotooki, błonkówki pasożytnicze czy drapieżne pluskwiaki, które skutecznie ograniczają populacje szkodników, takich jak mszyce, wciornastki i mączliki. Dodatkowo wspierają zapylacze i zwiększają bioróżnorodność, pomagając utrzymać zdrową równowagę w ogrodzie w harmonii z naturą.

Co posieję dodatkowo w tym sezonie? Zwykle wzbogacam ogród warzywny o nagietki, nasturcje, aksamitki. W tym roku sięgnę również po smagliczkę, która trafi na grządki warzywne oraz do szklarni i tunelu z papryką. Posieję również słoneczniki, grykę, facelię i gorczycę przy ogrodzie warzywnym – mam już przygotowany specjalny pas ziemi. Oczywiście, jak co roku będę stosować uprawę współrzędną oraz naturalne metody ochrony warzyw z wykorzystaniem organizmów pożytecznych.

O roślinach „bankach” owadów pożytecznych przeczytasz na stronach:

https://www.podoslonami.pl/ochrona-roslin/rola-smagliczki-nadmorskiej-lobularia-maritima-na-plantacjach-warzyw-rozwiazania-z-holandii/

W języku angielskim:

https://www.canr.msu.edu/news/common_banker_plants_in_insect_biological_control_systems

https://pllight.com/articles/2019/08/12/the-benefits-of-using-banker-plants/

https://link.springer.com/article/10.1007/s13593-022-00800-9

https://www.mdpi.com/2077-0472/14/4/550

https://biocontrolplant.com/en/the-importance-of-banker-plants-in-agriculture/

https://www.gardenvivid.com/8-ways-alyssum-flowers-naturally-control-garden-pests

https://mahoneysgarden.com/harnessing-natures-army-banker-plants-and-beneficial-insects-in-the-greenhouse/

—————————————————————————————————————

Jeśli podobają Ci się moje treści dotyczące uprawy i uważasz je za przydatne zapraszam do udostępniania strony.
Możesz również wspomóc mnie w działaniu i podarować mi wirtualną kawę. Będzie mi bardzo miło 🙂
Dziękuję!

Polecam wiosennie Pakiety z Kalendarzem Ogrodnika: